De Sint-Jacobskerk was in de middeleeuwen de kerk van de pelgrims. In haar
buurt bevond zich een herberg voor bedevaartgangers op weg naar Santiago de Compostella.
De herbergen die er nu gevestigd zijn hebben een meer werelds karakter. Zelfs
nu het circulatieplan van kracht is kunnen gemotoriseerde pelgrims met de
Gentse binnenstad als bestemming hun wagen kwijt vlak naast de kerk, op de
pleintjes Bij Sint-Jacobs en het Beverhoutplein. Bij de invoering van de
voetgangerszone, in 1997, bleef de wijk rond Sint-Jacobs toegankelijk voor
wagens. De aanzienlijke uitbreiding van de autovrije zone bij invoering van het
mobiliteitsplan heeft de pelgrimskerk niet opgeslokt, en dat is een gemiste
kans.
Sint-Jacobs hoort bij het Gentse stadscentrum. De kerk zelf is erfgoed om
te koesteren: de torentweeling aan de Romaanse westgevel en de octogonale
vieringtoren met spits zijn beeldbepalend voor het historische hart van Gent. De
vele kroegen rond de kerk zijn het ideale decor voor een avondje uit. Het
driehoekige pleintje bij café Trefpunt is het epicentrum van de Gentse Feesten,
heilige grond waar Gentse troubadours zoals Walter De Buck en Luc De Vos grote
sier maakten. Aan de andere zijde van de kerk is het elk weekend gezellig
snuisteren op de vlooienmarkt. In de nabijgelegen Baudelokapel in de Ottogracht,
waar een negenjarige Mozart in 1765 het orgel beroerde, kan je nu terecht voor
streetfood in een sacrale omgeving. De Vlasmarkt is de verzamelplaats voor de
nachtuilen van allerlei slag. Sint-Jacobs is kortom de bohemienwijk van Gent.
In de Sint-Jacobsnieuwstraat kunnen ze dankzij het circulatieplan iets
vrijer ademhalen: er zal wellicht minder fijnstof in deze streetcanyon
rondzweven dan voorheen. Een autoluwe binnenstad gaat echter over veel meer dan
over luchtkwaliteit. Het gaat over verkeersveiligheid, over de esthetiek van
het straatbeeld en bovenal over de kwaliteit van de ruimte. Niemand kan zich
vandaag nog voorstellen dat de Graslei en het Emiel Braunplein vroeger
dienstdeden als parking, laat staan dat er mensen zijn die terug willen naar
die tijd. Denk eens alle auto’s weg op de pleinen rond Sint-Jacobs. Wis de
spuuglelijke rotonde uit. Stel je in de plaats daarvan toegankelijke, uitnodigende
en bedrijvige pleintjes rond de kerk voor. Een walhalla voor spelende kinderen,
keuvelende oudjes en uitrustend werkvolk. Beeld je in dat je met je kameraden
een spelletje petanque speelt op het Beverhoutplein, sous les platanes, gevolgd door een verkwikkend aperitief op een
van de vele terrasjes in de buurt. Een autovrij Sint-Jacobs: meer ruimte voor het goede leven.
